Cua Ẩn Sĩ – cách gọi dịch từ tiếng Anh Hermit Crab hay Ốc Mượn Hồn – tên thuần Việt đều chỉ một loài cua mượn nhờ chiếc vỏ ốc để chui vào làm một lớp giáp bảo vệ. Tuy nhiên cả tiếng Anh lẫn tiếng Việt khi gọi loài vật này đều gây ra nhưng hiểu nhầm, cần phải giải thích:
- Dịch từ tiếng Anh: Cua ẩn sĩ phải chăng loài vật này có tập tính sống ẩn dật? Hoàn toàn không phải. Thuật ngữ ‘cua ẩn sĩ’ xuất phát từ thực tế là chúng hiếm khi chia sẻ chung vỏ. Một con cua ẩn sĩ rất coi trọng vỏ của mình và sẽ bảo vệ nó. Đối với một con cua ẩn sĩ, vỏ là nhà của nó, vì vậy nó sẽ không muốn bị đuổi ra ngoài mà không chống trả.Cua ẩn sĩ không thích sự cô đơn mà chúng sống theo bầy đàn từ 100 con trở lên.
- Dịch từ tiếng Việt: Ốc mượn hồn, từ mượn hồn thực ra không phải, vì chúng mượn vỏ ốc cơ mà. Còn thực ra loài này là một loài họ cua giáp xác nên từ ốc cũng không chính xác nốt. Chỉ là con cua mượn chiếc vỏ ốc nên gọi như vậy. Đúng theo tập tính hoạt động của nó nhưng sai về đặc điểm phân loại sinh học.
Trong hệ thống trang web này sử dụng từ cua ẩn sĩ dịch từ tiếng Anh là chủ yếu, để phù hợp với thông lệ quốc tế. Chứ thực ra bạn hoàn toàn có thể hiểu cua ản sĩ – ốc mượn hồn đều là cách gọi của cùng một loài vật mà thôi.
Cua ẩn sĩ, với thói quen đặc trưng là sống trong các vỏ ốc bỏ đi, là những sinh vật hấp dẫn, độc đáo và những loài động vật không xương sống này là một phần quan trọng của hệ sinh thái đại dương. Mặc dù có tên như vậy, cua ẩn sĩ không phải là cua thực sự, hành vi, sinh học và môi trường sống của chúng chứng minh sự đa dạng của sinh vật biển.
CUA ẨN SĨ LÀ GÌ?
Cua ẩn sĩ (Paguroidea), được phân loại là động vật không xương sống, nghĩa là chúng không có xương sống. Giống như cua thực sự, cua ẩn sĩ có bộ xương ngoài bảo vệ chúng thay vì xương sống. Tuy nhiên, một trong những điểm khác biệt chính giữa hai loại cua này là cua ẩn sĩ đã tiến hóa để sử dụng vỏ ốc bỏ đi để bảo vệ thêm. Điều thú vị là chúng có họ hàng gần với tôm hùm hơn là cua.
Cua ẩn sĩ được đặt tên như vậy vì chúng sử dụng vỏ của các loài động vật khác để bảo vệ; mang “ngôi nhà” của mình trên lưng để bảo vệ phần bụng mềm mại của chúng.
Cua ẩn sĩ không thực sự là loài vật sống ẩn dật – chúng thường tương tác một cách hòa bình với những con cua khác để thực hiện các cuộc trao đổi vỏ phức tạp và mặc dù chúng cũng hay len lỏi vào các hốc đá, gốc cây ẩn náu.
Thông thường, toàn bộ cơ thể cua được bao phủ bởi một lớp giáp cứng, vôi hóa. Tuy nhiên, nó không có lớp bảo vệ này ở phần sau cùng của cơ thể – phần bụng, mềm và dễ bị tổn thương. Phải bảo vệ phần bụng, nơi chứa các cơ quan quan trọng như hệ tiêu hóa, tuyến sinh dục, bằng cách nhét nó vào vỏ sò, ốc hay là nắp chai nhựa.
Bụng cong, sao cho vừa với độ cong của vỏ ốc. Trong trường hợp nguy hiểm, cua ẩn sĩ sẽ rút sâu vào trong vỏ nơi không có chỗ cho hai chiếc càng lớn. Khi con cua lớn lên và không còn vừa với vỏ của nó nữa, nó sẽ tìm một cái lớn hơn, nhanh chóng con cua di chuyển sang ngôi nhà mới của nó.
ĐẶC ĐIỂM HÌNH DẠNG?
Cua ẩn sĩ có kích thước, hình dạng và màu sắc khác nhau đáng kể tùy thuộc vào loài của chúng. Nhìn chung, chúng có bộ xương ngoài cứng ở phần trước cơ thể, trong khi phần bụng vẫn mềm và dễ bị tổn thương. Vì lý do này, chúng tìm kiếm vỏ để tự bảo vệ mình. Những chiếc vỏ này, được mượn từ các loài động vật thân mềm khác, có thể thay đổi rất nhiều về hình dạng và kích thước, phản ánh sự đa dạng của môi trường mà cua sinh sống.
Khi ở trong vỏ, toàn bộ cơ thể chúng sẽ được bảo vệ. Ở vị trí miệng ốc sẽ có hai chiếc càng cua thu gọn vào bảo vệ, tạo thành một khối tổng thể thống nhất, tránh sự dòm ngó của kẻ thù.
CÓ BAO NHIÊU LOÀI?
Có hơn 800 loài cua ẩn sĩ được biết đến, được chia thành các loại trên cạn và dưới nước. Cua ẩn sĩ trên cạn chủ yếu sống trên cạn nhưng phải trở về biển để sinh sản. Còn dưới nước, chẳng hạn như loài trong chi Pagurus, dành cả cuộc đời dưới nước. Cả hai phân loài đều có những biến thể hơi khác nhau để chúng có thể thích nghi với môi trường của mình.
Cua ẩn sĩ có thể được tìm thấy ở nhiều môi trường sống khác nhau, từ rạn san hô nhiệt đới đến bờ biển ôn đới. Chúng thường sống ở các vũng đá, bãi biển đầy cát và thảm cỏ biển. Khi lặn ở vũng đá, điều quan trọng là phải tôn trọng môi trường sống của chúng. Làm xáo trộn những môi trường này có thể gây hại cho sự cân bằng tự nhien mà cua ẩn sĩ và các sinh vật khác dựa vào. Luôn quan sát và tận hưởng cuộc sống dưới biển mà không lấy đi bất cứ thứ gì từ những bối cảnh tự nhiên này.
TẬP TÍNH CUA ẨN SĨ
Cua ẩn sĩ là loài ăn tạp, có nghĩa là chế độ ăn của chúng bao gồm cả thực vật và động vật. Chúng thường tìm kiếm thức ăn, ăn tảo, gỗ mục, lá rụng và sinh vật biển chết. Hành vi tìm kiếm thức ăn này giúp giữ cho hệ sinh thái của chúng sạch sẽ, vì chúng tái chế chất dinh dưỡng trở lại môi trường.
Tuổi thọ của cua ẩn sĩ thay đổi rất nhiều giữa các loài. Trong tự nhiên, một số chúng có thể sống trung bình 5 năm, mặc dù một số loài vật nuôi có thể sống lâu hơn. Trong điều kiện nuôi nhốt, với sự chăm sóc thích hợp, cua ẩn sĩ trên cạn thường sống từ 10 đến 20 năm. Tuổi thọ của chúng phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm chế độ ăn, môi trường và sự sẵn có của vỏ phù hợp. Nếu một con cua không thể tìm thấy vỏ phù hợp, nó có thể trở nên cực kỳ dễ bị động vật săn mồi tấn công.
THAY VỎ
Cua ẩn sĩ thay đổi vỏ khi chúng lớn lên. Khi một con trưởng thành, nó phát triển vượt quá kích thước vỏ hiện tại và phải tìm một cái lớn hơn để phù hợp với kích thước tăng lên của nó. Quá trình này rất quan trọng để sinh tồn, vừa bảo vệ khỏi động vật ăn thịt vừa bảo vệ chống lại các yếu tố môi trường. Cua ẩn sĩ được biết đến là tham gia vào cuộc cạnh tranh, nơi chúng chiến đấu để có được những chiếc vỏ vừa vặn hơn.
Khi một con từ bỏ chiếc vỏ đã chọn của mình, rất nhanh chóng một con cua khác thường sẽ sử dụng nó, tạo ra một vòng tuần hoàn sử dụng vỏ.
MỐI QUAN HỆ TỰ NHIÊN
Cua ẩn sĩ có mối quan hệ cộng sinh với một số sinh vật biển khác. Một ví dụ nổi tiếng mà đã được đưa vào chương trình giáo dục là mối quan hệ cộng sinh của chúng với hải quỳ. Những hải quỳ này bám vào vỏ cua ẩn sĩ, được hưởng lợi từ khả năng di chuyển tăng lên và khả năng tiếp cận thức ăn thừa. Đổi lại, hải quỳ bảo vệ chúng bằng các xúc tu có ngòi châm, ngăn chặn những kẻ săn mồi tiềm năng tấn công cua ẩn sĩ.
Cua ẩn sĩ là loài sinh vật đáng yêu đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái của chúng. Hành vi và mối quan hệ độc đáo với các sinh vật biển khác làm nổi bật sự phức tạp và tính kết nối của môi trường sống đại dương. Cũng như thu hút những nhà sưu tầm thủy sinh.